logo-nvvk

Nederlandse Vereniging van Kustzeilers

 

MijnKustzeiler

Het kennis en informatieplatform van de Kustzeilers

Mischief – Ariaan van Walsum

Reis: naar 'boven&quot’

Periode: 01-06-2019 – 17-07-2019

 

Tromsø – Spitsbergen – Lofoten – Shetlands – Fair Isle - Ketelhaven

Naar ‘boven’; naar Spitsbergen

Na onze eerste vaart naar Spitsbergen lieten we de ‘Mischief’  vorig jaar aan een ankerboei achter in een  voormalige Viking ankerbaai nabij Tromsø. Door de warme golfstroom al eeuwen beschermd tegen zeeijs. Door de lage omringende eilandjes beschermd tegen golven en valwinden. We provianderen en klussen in de stadshaven van Tromsø. Nadat we ons Barents-zeewaardig achten bleek onze kachel, juist nu, de geest te hebben gegeven. Reparatie op korte termijn was illusoir. Na rijp, maar vooral kort, beraad besloten we zonder werkende kachel naar Spitsbergen te varen. Voor de tweede maal zetten we koers naar Hornsund, het meeste zuidelijk fjord van Spitsbergen. We varen op een verlaten zee. Zelfs geen enkel AIS-contactje houdt ons nog gezelschap. Alleen groepen walvissen en 'bowriding' dolfijnen komen af en toe buurten. De eindsprint over de Barentszee is glorieus. IJzige WNW wind. Laag vliegende bruin gevederde mallemokken. Zwarte buien en felle opklaringen en de ons beloofde ‘snow showers’. De Sōrkap toont zich als een mysterieuze schoonheid. De besneeuwde voet fel verlicht en de top gehuld in grijze laaghangende bewolking. Grote ijskalven, schitterend in de zon. In de imponerende Hornsund valt het anker in Björnhamna.

 

Nu we eenmaal ‘boven’ zijn worden de dagen gelijk aan de nachten, licht gelijk aan donker. De hondenwacht gelijk aan de platvoetwacht. Wordt een koelkast overbodig en is een kachel geen luxe meer. Boordleven in zes laagjes thermo, merino, fleece en nog eens fleece, windstopper en Goretex. Zeillaarzen en -handschoenen blijken alle van generlei waarde. De ware visserslaarzen en -handschoenen zijn echter goud waard.  Mutsen, binnen-handschoenen en sokken gaan mee in je winterslaapzak. De batterij voor de drone moet voor gebruik eerst een uurtje opwarmen in de onderbroek. Een gletsjer zonnebril is standaard. En je kunt alleen de wal op met je 8x57 boordgeschut op de rug. Dit voelt eerst als een last maar, nadat je tussen de verse ijsbeersporen blijkt te lopen wordt deze last een lust.  Eenmaal boven betekent ook: alles blijft vers en het bier koel en bovenal eeuwenoud gletsjer ijsblokjes in je whisky. Overnachten wordt een loos begrip en een drie uur op / drie uur af je natuurlijke bio-ritme.  Havens een ‘far cry’ en ankeren een tweede natuur. De gribfiles haal je binnen via Iridium, de ijskaarten helaas niet… Eenmaal boven houden de digitale kaarten op boven 79.30N. Ook de papieren kaarten zijn nagenoeg wit, de ene helft sneeuw en ijs en de andere helft ‘unsurveyed’… Welkom ‘boven’!

In Björnhamna droom ik over de roodgloeiende briketten in de kachel zoals Jan Wit dat beschreef. Binnen is het nu zes graden.  Indachtig Tilman in zijn ‘Mischief’, had ik de bemanning van te voren reeds allerlei ontberingen beloofd. Dus niemand klaagt. Op de vaart naar de Belsund louter glorieuze kusten van zwarte bergen met fel witte sneeuw en eindeloze gletsjers tot in de zee. Eindeloze rust in Van Muydenbukta. Ontwaken in deze verstilde baai. Verblindend witte bergen weerspiegeld in oliegladde zee. Onder strak blauw zwerk bezeilen we vervolgens de Isfjord en meren af in Longyearbyen. We kruisen vervolgens noordwaarts door de Forlandsundet. Aan beide zijden schuiven de bergketens voorbij waarvan de zonovergoten bergtoppen boven de laaghangende bewolking uitsteken. De ondiepte van de Forland Revet passeren we op het staartje van de vloedstroom. Na ronding van Kvadehuken zetten we koers naar de Krossfjorden en valt ons anker in de imponerende Fjortendejulibukta nabij de snuit van een ontzagwekkende gletsjer. Alleen, helemaal alleen, tussen de blauw doorschijnende knisperende en krakende ijskalven. Huilende burgermeester meeuwen ‘im ferne’. Bij een lange wandeltocht rondom de bukta stuiten we op resten uit het verleden, zoals een kielbalk met grote geklonken nagels en walvisbeenderen. In een loom zeetje passeren we de 79.30N breedtegraad. Dan buitenom naar de historische Virgohamna. Aanschouwen onheilspellend aaneengesloten zeeijs aan de  noordelijke horizon. Ankeren ter hoogte van het monument voor August Andree en de zijnen op de kust van Danskoya.  Aan de overkant ligt Amsterdamoya. We wandelen langs de ondergesneeuwde historisch relikwieën van de Nederlandse walvisvaart en de ballonvaarten van Andree en Wellman. Ondertussen komt met de NW wind massaal het zeeijs naar binnen zetten. De westelijke ingang van het Danskegattet, waardoor wij enkele uren daarvoor nog naar binnen kwamen, is nu volledig door een samengepakte ijsmassa afgesloten. Hierop volgt cruciaal scheepspalaver. Gezien het oprukkende ijs besluiten wij rechtsomkeert te maken voordat wij in het ijs bezet raken. Hiermee komt mijn plan/hoop/wens om via Gråhuken naar de Liefdesfjorden te varen tot mijn grote spijt te vervallen. Een wijze beslissing, ook achteraf. Uit de ijskaarten bleek later dat vaarwegen naar onze gewenste hoog noordelijke doelen, alsmede de Liefdesfjord zelf, volledig afgesloten waren door massief ijs. Wij beseften dat dit de keerzijde van onze keuze is om vroeg in het seizoen deze arctische wateren te bevaren; hoe mooi het ook is. Wel vormt het een plausibel alibi om een volgende keer later in het seizoen nog eens naar ‘boven’ te varen. Deze aftocht vormde wel de opmaat voor een zeer memorabele dagtocht. Met de staart tussen de benen glippen we in oostelijke richting uit het Danskegattet. De Smeerenburgfjord is aan de noordzijde ook door het ijs afgesloten maar naar het zuiden nog grotendeels open. Daarna lijkt ook de Sørgattet van een afstand volledig afgesloten door ijs. Als we dichterbij komen blijkt echter tussen al die prachtige wit/blauwe ‘growlers’ steeds juist voldoende water om op de motor in een reuze slalom de Sørgattet te passeren, waarna we weer grotendeels ijsvrij water voor de boeg krijgen. In eufore stemming ankeren we in Bjørnhamna voor een welverdiende traktatie van eieren met spek. Daarna kruisen we in het mooiste weer van de wereld tussen de laatste ijsschotsen de Sørgattet uit en bevaren de historische Magdalene Fjorden. We gaan voor anker op één van de allermooiste ankerplekken ooit, in Trinityhamna, aan de voet van de grafheuvel op Gravenneset, waar vele Nederlandse,  Baskische en Engelse walvisvaarders begraven liggen. Alles wat ons rest is doodse stilte en opperste verwondering over al dit moois. Bij het uitvaren van de Magdalene Fjorden zien we de volgende dag in het noorden weer een aaneengesloten ijsmassa. Met de doorstaande noordelijke wind achtervolgt de ijsgrens ons naar het zuiden. We varen langs de majestueuze hagelwitte gletsjers van Sjubreen, Sjettebreen en Femtebreen. De opwarming van de aarde lijkt hier onwerkelijk. Met de eerste ‘gale warning’ van deze reis stuiven naar de Krossfjorden. Na het ronden van Kap Mitra, diep gereefd naar Ebeltofthamna. Helaas mochten we in deze ‘historic cultural heritage site’ niet van boord. Vervolgens naar Lilliehookfjorden. Alom maagdelijk verlaten schoonheid. Sereen wit en arctisch blauw. De volgende dag varen we strak voorlangs de snuit van de Lilliehookbreen. De drone foto’s tonen ons kleine scheepje tegen de achtergrond van een torenhoge gletsjer.  We voelen ons klein en nietig. Niets lijkt meer maakbaar. We zijn er getuige van dat het afkalven van een gletsjer zich lang van te voren aankondigt. Eerst dreigend kraken gevolgd door een onheilspellend steunen en dreunen, waarna een groot brok van de snuit van de gletsjer in zee stort, gevolgd door een kleine tsunami golf. Een soort natuurlijke bevalling. Hierna naar het meest noordelijke café in Ny Ålesund. In het lokale museum wordt prachtig gedocumenteerd dat, na de valse claims van Cook, Peary en Bird, het toch weer Amundsen was die, na de Zuidpool, ook de Noordpool als eerste aanschouwde. Daarna passage van de Forland Revet voor anker in het ons geliefde Selvagen. We maken een lange wandeling tussen vele rendieren naar een oude pelsjagershut. De volgende dag zeilen we glorieus met een arctische wind op de kont door de Forland Sundet. Onze favoriete ankerplek van Tryghamna (=veilige haven) doet haar naam weer eer aan. Maken daar een memorabel mooie wandeling naar de Kjerulfbreen enopen tussen de verse sporen van ijsberen. We weten weer waarom we elke keer met ons zware wapen lopen te zeulen. Maar helaas geen ijsberen gezien; zij ons waarschijnlijk wel. Na bemanningswissel in Longyear verlaten wij Spitsbergen. Op de langste dag van het jaar, met de zon hoog boven de noordelijke horizon, zien we de in het late zonlicht badende bergen van de Sørkap met weemoed in ons kielzog verdwijnen. Vele arctisch gevederde bruine dikkopige mallemokken en een eenzame walvis bieden ons enige troost.

Lofoten – Shetlands – Fair Isle - Ketelhaven

Het vervolg van de tocht was zoals de Engelsen zeggen ‘uneventful’.  We kruisten grotendeels in ‘batlle dress’ met Bft 6-8 naar de Lofoten. Met mijn twee dochters en nichtje maakten wij een zeer ontspannen  Lofotencruise. Op weg naar de Shetlands kunnen de thermo en fleece laagjes uitgepeld worden en moeten voor het eerste ’s nachts de lampjes aan. De zon gaat in de hondenwacht weer onder en nacht is weer nacht. De retour passage van de poolcirkel wordt passend gevierd met haring en jenever. Met een matige koelte zeilen we geruisloos naar het noordelijke topje van de  Shetlands  om daar ’s nachts voor anker te gaan in de wonderschone Burra Firth juist onder Muckle Flugga en Out Stack. We laven ons weer aan de vogelpracht en natuurschoon van het natuurreservaat ‘At the edge of the world’.  Daarna via dagje Out Skerries een thuiswedstrijd in Lerwick. Via het verslavend mooie Fair Isle wordt ten slotte koers gezet naar het Ketelhaven waar we na een behouden vaart van vier dagen afmeren. Dit na een tocht van 47 dagen in zes  etappes met in totaal 15 bemanningsleden en een gevaren afstand rond de kapen van 3005 zeemijl. Het smaakt naar meer…